Trong bối cảnh toàn cầu hóa, xu hướng thúc đẩy phát triển nhanh và bền vững dựa trên tiềm năng và lợi thế mới; đồng thời thích ứng với bối cảnh quốc tế và trong nước, chú trọng phát triển bền vững, đổi mới sáng tạo, kinh tế số và năng lượng xanh trong khi toàn cầu hóa tiếp tục mang lại các cơ hội và thách thức, là xu hướng chủ đạo của các địa phương trên cả nước, tỉnh Đồng Tháp không nằm ngoài xu hướng này.
Luật Quy hoạch số 21/2017/QH14 có hiệu lực từ ngày 1/1/2019, đặt nền móng cho một cách tiếp cận mới trong việc xây dựng quy hoạch phát triển ở Việt Nam, nhấn mạnh tính tích hợp, liên kết không gian và quản lý đa ngành. Trong bối cảnh này, các chiến lược quốc gia như Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội 10 năm (2021-2030), Quy hoạch tổng thể quốc gia và các quy hoạch ngành quốc gia đã tạo ra nhu cầu cấp thiết để các tỉnh lập quy hoạch phù hợp. Đồng Tháp, với vị trí địa lý đặc biệt và tiềm năng phát triển kinh tế xã hội, đã triển khai xây dựng Quy hoạch tỉnh thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050. Đây là công cụ quan trọng định hướng phát triển và quản lý không gian lãnh thổ tỉnh Đồng Tháp, phù hợp với xu thế phát triển bền vững, chuyển đổi số và ứng phó biến đổi khí hậu.
Quá trình lập Quy hoạch tỉnh Đồng Tháp thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 được thực hiện theo quy trình chặt chẽ, tuân thủ các quy định pháp luật hiện hành. Ngày 5/8/2020, Thủ tướng Chính phủ phê duyệt nhiệm vụ lập quy hoạch theo Quyết định số 1195/QĐ-TTg. Trên cơ sở này, UBND tỉnh Đồng Tháp ban hành kế hoạch lựa chọn nhà thầu và tổ chức đấu thầu, lựa chọn liên danh tư vấn uy tín để thực hiện. Viện Quy hoạch Xây dựng Thành phố trong Liên danh tư vấn EAI43-EAI/VN-UPI - SUB-NIAPP-TDSI-SIWRP-TTQHDT đã được lựa chọn để thực hiện nhiệm vụ này. Trải qua các kỳ Hội nghị, hội thảo tham vấn được tổ chức tại địa phương cho đến các cơ quan Trung ương từ năm 2021 đến năm 2023, Hội đồng thẩm định cấp quốc gia thông qua hồ sơ quy hoạch sau nhiều lần tiếp thu và chỉnh sửa. Các ý kiến từ Bộ, ngành và địa phương được tổng hợp, giải trình chi tiết để đảm bảo tính đồng bộ và khả thi. Quy hoạch tỉnh Đồng Tháp được phê duyệt tại Quyết định số 39/QĐ-Ttg ngày 11/1/2024, trở thành cơ sở quan trọng cho các kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội, đầu tư công và quản lý tài nguyên của tỉnh Đồng Tháp.
Quy hoạch tỉnh Đồng Tháp thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050, đặt mục tiêu trở thành tỉnh hàng đầu khu vực Đồng bằng sông Cửu Long về phát triển bền vững, kinh tế xanh và chất lượng sống. Ý tưởng phát triển tổng thể dựa trên ba trụ cột chính Kinh tế bền vững: Phát triển các ngành kinh tế có giá trị gia tăng cao, nông nghiệp công nghệ cao, công nghiệp chế biến, và dịch vụ hiện đại; Xã hội tiến bộ: Đảm bảo an sinh xã hội, nâng cao chất lượng giáo dục, y tế và môi trường sống cho người dân; Môi trường bền vững: Bảo tồn các giá trị tự nhiên, ứng phó hiệu quả với biến đổi khí hậu và tận dụng tài nguyên một cách bền vững. Tập trung khai thác lợi thế về nông nghiệp, kinh tế biên mậu và kết nối giao thông để tạo động lực phát triển. Định hướng Đồng Tháp trở thành một tỉnh phát triển năng động, thân thiện, dựa trên nền tảng kinh tế nông nghiệp thông minh, công nghiệp chế biến hiện đại và dịch vụ đa dạng. Bên cạnh việc chú trọng khai thác các lợi thế tự nhiên, văn hóa, lịch sử và vị trí địa lý để phát triển đồng bộ và hài hòa, trọng tâm phát triển của Các giải pháp phát triển ưu tiên bao gồm áp dụng công nghệ tiên tiến trong sản xuất và quản lý, đẩy mạnh chuyển đổi số trong mọi lĩnh vực và nâng cao năng lực cạnh tranh thông qua đổi mới sáng tạo. Đồng thời, tỉnh Đồng Tháp cam kết bảo tồn các giá trị văn hóa, sinh thái và phát triển bền vững với môi trường. Hệ thống hạ tầng được quy hoạch hiện đại và đồng bộ, tập trung vào kết nối nội vùng và liên kết vùng, đặc biệt là với vùng Đồng bằng sông Cửu Long và các quốc gia lân cận. Các hành lang kinh tế, trục giao thông chiến lược dọc sông Tiền và vùng biên giới là các động lực chính thúc đẩy phát triển kinh tế và đô thị hóa.
Sơ đồ định hướng chính phát triển tỉnh Đồng Tháp
Quy hoạch xác định kịch bản phát triển kinh tế - xã hội đưa ra dự báo tốc độ tăng trưởng kinh tế cao (7,3%/năm) với GRDP/người đạt 160 triệu đồng vào năm 2030. Kịch bản này yêu cầu đầu tư mạnh mẽ vào cơ sở hạ tầng và thu hút nguồn lực ngoài tỉnh để đẩy nhanh đô thị hóa, công nghiệp hóa, tạo việc làm và cải thiện chất lượng sống. Đây là kịch bản đòi hỏi sự nỗ lực cao từ phía chính quyền, doanh nghiệp và cộng đồng. Trong kịch bản này, cơ sở hạ tầng của tỉnh được hoàn thiện đáng kể, bao gồm các khu công nghiệp, cụm công nghiệp tại các huyện. Các khu vực này không chỉ thu hút đầu tư mà còn tạo ra việc làm, đẩy mạnh quá trình công nghiệp hóa và đô thị hóa. Đồng thời, quá trình chuyển đổi số được thúc đẩy mạnh mẽ trong mọi lĩnh vực, từ nông nghiệp, công nghiệp, đến dịch vụ. Về cơ cấu kinh tế, kịch bản phát triển nhấn mạnh nâng cao giá trị và chất lượng của ngành nông nghiệp, chuyển đổi từ tư duy sản xuất sang tư duy kinh tế nông nghiệp. Các sản phẩm chủ lực của tỉnh như lúa gạo, trái cây, thủy sản, và hoa kiểng được định vị là các lĩnh vực trọng điểm, đi đôi với phát triển bền vững và áp dụng công nghệ cao. Song song đó, công nghiệp chế biến và năng lượng tái tạo được thúc đẩy để tăng giá trị gia tăng và đóng góp đáng kể vào cơ cấu kinh tế của tỉnh.
Sơ đồ định hướng phát triển vùng Đồng Tháp Mười
Hệ thống đô thị của tỉnh Đồng Tháp được quy hoạch theo mô hình chuỗi, với các đô thị trung tâm dẫn dắt và liên kết chặt chẽ với các khu vực nông thôn. Trong giai đoạn 2021-2030, Đồng Tháp được định hướng phát triển theo mô hình chuỗi đô thị, gồm 1 chuỗi trung tâm và 3 chuỗi hỗ trợ, phù hợp với 4 vùng kinh tế - xã hội chủ đạo của tỉnh. Mô hình này tận dụng lợi thế hạ tầng giao thông, đặc biệt là trục cao tốc Bắc - Nam phía Tây và cao tốc An Hữu – Cao Lãnh, giúp Đồng Tháp trở thành trọng điểm trên trục dọc Long An – Đồng Tháp – An Giang – Kiên Giang và củng cố vai trò trong “Tứ giác huyền diệu” trung tâm vùng. Chuỗi đô thị trung tâm, với vai trò chủ đạo của TP. Cao Lãnh mở rộng sẽ trở thành trung tâm chính trị, kinh tế, văn hóa và giáo dục của tỉnh; và TP. Sa Đéc phát triển mạnh về nông nghiệp công nghệ cao, công nghiệp chế biến, du lịch văn hóa và sinh thái. Chuỗi đô thị phía Bắc tập trung tại TP. Hồng Ngự, giữ vai trò là cửa ngõ giao thương quốc tế với Campuchia thông qua hệ thống cửa khẩu và sông Mê Kông. Chuỗi đô thị phía Tây Nam, gồm các đô thị thuộc huyện Lấp Vò, Lai Vung, Châu Thành, là đầu mối kết nối hạ tầng đường bộ và đường thủy cấp vùng. Chuỗi đô thị phía Đông Bắc, gồm các đô thị thuộc huyện Tân Hồng, Tam Nông, Tháp Mười và phía Bắc huyện Cao Lãnh, được định hướng trở thành vùng sản xuất nông nghiệp đổi mới, thân thiện môi trường và bền vững. Vùng này cũng được chú trọng bảo tồn di sản văn hóa Óc Eo – Gò Tháp và khai thác tiềm năng du lịch sinh thái tại Vườn quốc gia Tràm Chim, đồng thời ứng dụng các mô hình sản xuất năng lượng tái tạo gắn với nông nghiệp.
Sơ đồ định hướng chuỗi đô thị trung tâm và 3 chuỗi hỗ trợ, phù hợp với 4 vùng kinh tế - xã hội chủ đạo của tỉnh.
Để cụ thể hóa các mục tiêu, tỉnh Đồng Tháp khẩn trương lập kế hoạch hành động chi tiết, phân kỳ thực hiện các dự án và tập trung huy động nguồn lực từ ngân sách nhà nước, vốn tư nhân và hợp tác quốc tế. Các dự án ưu tiên sẽ tập trung vào phát triển hạ tầng giao thông, khu công nghiệp, và các lĩnh vực như nông nghiệp công nghệ cao, năng lượng tái tạo, chuyển đổi số toàn diện. Hệ thống giám sát được triển khai với các công cụ số hiện đại để theo dõi tiến độ và đánh giá hiệu quả. Song song đó, Tỉnh đẩy mạnh truyền thông và quảng bá quy hoạch. Các hội thảo, triển lãm xúc tiến đầu tư sẽ là kênh hiệu quả để kêu gọi sự tham gia của các nhà đầu tư trong và ngoài nước. Sử dụng các nền tảng truyền thông số cũng sẽ giúp đưa thông tin quy hoạch đến rộng rãi hơn. Ngoài ra, việc tăng cường hợp tác quốc tế và đầu tư vào nghiên cứu khoa học, đổi mới sáng tạo sẽ giúp tỉnh khai thác tốt hơn các nguồn lực và áp dụng các giải pháp công nghệ hiện đại.
Viện Quy hoạch Xây dựng Thành phố tại các kỳ Hội nghị Quy hoạch tỉnh đồng Tháp
Viện Quy hoạch Xây dựng Thành phố là một trong những đơn vị tư vấn tham gia thực hiện, góp phần quan trọng vào việc lập Quy hoạch tỉnh Đồng Tháp thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050. Với bề dày kinh nghiệm và đội ngũ chuyên gia có chuyên môn cao về lĩnh vực quy hoạch đô thị, nông thôn, Viện đã đóng góp chuyên môn sâu đồng hành cùng các chuyên ngành khác, cụ thể hóa các định hướng về Kinh tế xã hội thành các định hướng tổ chức không gian, lãnh thổ theo đúng tinh thần “tích hợp” của Luật quy hoạch 2017; đồng thời qua đó, nâng cao trình độ chuyên môn, bổ sung tầm hiểu biết về kinh tế-xã hội, giúp công tác tư vấn quy hoạch đô thị, nông thôn mang tính khả thi, hiệu quả cao, phù hợp với xu thế, bối cảnh phát triển của đất nước nói chung, địa phương lập quy hoạch nói riêng./.
