Thành phố Hồ Chí Minh với con sông Sài Gòn chảy qua, chia thành phố thành hai phía: bờ Đông và bờ Tây. Cho dù nghiên cứu lập quy hoạch đô thị ở giai đoạn nào, các chuyên gia của Viện cũng xem xét cả hai phía như hai mặt của một vấn đề để có giải pháp hài hòa giữa khu vực nội thành hiện hữu với khu phát triển mới, để có phương án sử dụng đất hợp lý. Logo Viện hình tròn tượng trưng cho “quả đất” và màu xanh gợi hình ảnh của “đô thị sông nước”; nổi bật với 3 thành tố chính: nét đứng ở giữa được ví như dòng sông Sài Gòn, hai thành tố hai bên đại diện cho khu vực phía Tây (đô thị hiện hữu) và phía Đông (khu đô thị mới). Ba thành tố này ghép lại tạo nên chữ qh (quy hoạch) nếu nhìn dương bản và chữ up (urban planning) - được tạo bởi các sọc ngang - nếu nhìn âm bản. Nhìn tổng thể, logo cách điệu là vòng tròn âm – dương: có hai mặt đối lập nhưng luôn tương hỗ nhau, bù đắp nhau thành một thể hoàn chỉnh, hòa hợp và cân bằng trong vũ trụ.
Quy hoạch xây dựng dựa trên công tác điều tra khảo sát, tính toán khoa học về điều kiện tự nhiên, kinh tế, lịch sử, văn hóa, xã hội, nguồn lực, hạ tầng kỹ thuật... ở hiện tại để tạo lập môi trường sống tiện nghi, an toàn và bền vững trong tương lai. Chính vì vậy, tầm nhìn quy hoạch quyết định tương lai đô thị. Với thành tựu hơn 40 năm hoạt động, kinh qua hàng ngàn đồ án quy hoạch xây dựng là nền tảng căn bản giúp đội ngũ chuyên gia của Viện “nhìn” thấy được tương lai xán lạn và khát vọng phát triển ngay ở thời điểm hiện tại. Điều đó phản ánh đúng sứ mệnh của Viện bao lâu nay: “Đưa tương lai trở về với hiện tại” (Bring the future back to the present).
